ماهواره ها به کمک پیش بینی زلزله می آیاند؟ آیا ممکن است؟!

لابد هنوز یادتان هست که چند سال پیش در تهران یک نظر یک استاد دانشگاه در مورد وقوع زلزله در تهران روزنامه ای شد و به دنبال آن وحشت در مردم آفرید! خیلی ها آن روزها تهران را ترک کردند و خوشبختانه پیش بینی آن استاد اشتباه بود. وی ادعا کرده بود که با استفاده از تصاویر ماهواره ای و پایش پارامترهایی در جو احتمال وقوع زلزله در تهران آن موقع داده است. حال خبری در دست داریم که کلیت این ایده توسط دانشمندان جهان هنوز هم پیگیری می شود و البته در جهتی دیگر. برای جزییات این خبر را حتما بخوانید.

دانشمندان استرالیایی روشی را برای پیش بینی زلزله از طریق ثبت حرکات زمین با استفاده از داده های رادار اینترفرومتری ابداع کرده اند. البته استرالیایی ها در این امر تنها نیستند و دانشمندان انگلیسی، تایوان و آمریکا نیز یک سیستم پیش بینی زلزله را بر اساس اغتشاشات الکتریکی که قبل از زلزله زیر زمین اتفاق می افتد پیشنهاد نموده اند. LinLin Ge  و همکارانش در دانشگاه  New South Wales حرکات زمین را که توسط زلزله سیچوآن اتفاق افتاده بود را توسط رادار اینترفرومتری فضایی ثبت نموده اند. داده ها مربوط به سنجنده PALSAR بر روی ماهواره Diachi ژاپن بوده است.

محققین این روش را رادار اینترفرومتری ماهواره ای تفاضلی (differential satellite radar interferometry, DinSAR) نامیده اند.  آنها این روش را برای نگاشت حرکات در 300 کیلومتری که تحت زلزه واقع شده به کار بردند. در اولین قدم، این روش برای تعیین محدوده زلزله به کار می رود؛ ولی بسیار ارزشمند تر خواهد بود که اگر بتوان در پیش بینی زلزله از آن استفاده نمود. احتمال امکان این قضیه در این واقعیت نهفته است که زلزله ها به خاطر این به وجود می آیند که تنش های پوسته زمین آزاد نمی شوند و باعث اعوجاج در آن قبل از بروز زلزله می شود. DinSAR دقت کافی برای تشخیص اینگون جابجایی ها و تغیر شکل ها دارد.

در کنار این فن آوری دانشمندان روی این مسئله هم تحقیق می کنند که آیا می توان از سنجش از دور هم برای تشخیص زلزله استفاده نمود. محققین تایوانی اعلام کرده اند که رابطه قوی میان اضطراب الکتریکی در مرز جو و ارتعاشات زمین وجود دارد. دانشمندان بیش از 100 زلزله را با شدت 5 و بیشتر در تایوان بررسی کرده اند و  به این نکته رسیده اند که قبل از اکثر زلزله ها اغتشاشات الکتریکی در یونوسفر به وجود می آید. دانشمندان بریتانیایی و امریکایی روشی بر این اساس برای پیش بینی زلزله پیشنهاد نموده اند.  مشکل اساسی این دانشمندان در این دو سئوال نهفته است: میزان این اثر چقدر است و در چه زمانی قبل از وقوع زلزله ایجاد می شود؟ اولین قدم بررسی تئوریک موضوع است که توسط محققین انجام می شود. ایده اصلی در بررسی تئوریک بر این است که که وقتی که سنگها فشرده می شوند ،مانند وقتی که صفحه های تکتونیک حرکت می کنند، مانند باتری عمل می کنند و جریان الکتریکی تولید می کنند. وقتی این جریانها به سطح می رسند یک قطب مثبت ایجاد می کنند و این پتانسیل آنقدر قوی است که یونسفر را تحت تاثیر بگذارد. با توجه به قدرت داده های ماهواره ای در اندازه گیری بسیاری از پارامترهای جو می توان به این روش امیدوار بود.

خوب امیدواریم که در این زمینه مثل زمینه های فراوان دیگر سنجش از دور بتواند موفق عمل کند. امیدواریم....